در دنیای امروز رقابت میان بنگاههای اقتصادی بسیار افزایش یافته و توجه به جزئیاتی که شاید کم اهمیتتر تلقی میشد به یکی از عوامل کلیدی موفقیت سازمانها بدل شده است. یکی از این عوامل مهم اما کمتر دیده شده لباس کار و نحوه انتخاب آن برای کارکنان به شمار میرود. لباس کار برخلاف تصور عمومی تنها یک پوشش ساده برای انجام وظایف روزمره نیست؛ بلکه ابزاری مؤثر در ارتقای بهرهوری، افزایش ایمنی، بهبود تصویر برند و حتی کاهش هزینههای بلندمدت بنگاههای اقتصادی است.
از دیرباز لباس کار در محیطهای صنعتی، خدماتی و تولیدی مورد استفاده بوده؛ اما امروزه نقش آن به مراتب گستردهتر شده و اهمیت بیشتری پیدا کرده است. کارشناسان حوزه منابع انسانی معتقدند که پوشش مناسب کارکنان، تأثیر مستقیمی بر نظم سازمانی، احساس تعلق شغلی و کیفیت عملکرد نیروی انسانی دارد. همین مسئله باعث شده تا بسیاری از بنگاههای اقتصادی پیشرو لباس کار را به عنوان بخشی از استراتژی کلان سازمان در حوزه ایمنی، بهرهوری و برندینگ در نظر داشته باشند.
لباسهای کار با توجه به نوع فعالیت، شرایط محیطی و سطح ریسک شغلی به دستههای مختلفی تقسیم میشوند. شناخت انواع لباس کار کمک میکند تا مدیران انتخابی هدفمند و متناسب با نیاز سازمان خود داشته باشند. از انواع لباس کار میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
لباس کار صنعتی یکی از رایجترین انواع لباس کار است که در کارخانهها، کارگاهها، صنایع سنگین و خطوط تولید از آن استفاده میشود. این نوع لباس معمولاً از پارچههای مقاوم در برابر سایش، حرارت، مواد شیمیایی یا جرقه به تولید میرسد و استفاده از آن علاوه بر کاهش حوادث شغلی، موجب افزایش تمرکز کارکنان و کاهش وقفههای کاری ناشی از آسیبهای جسمی میشود.
لباس کار کارگاهی و فنی برای تعمیرکاران، تکنسینها و نیروهای خدمات فنی به تولید میرسد و علاوه بر استحکام دارای آزادی و حرکت بالایی است. طراحی ارگونومیک، جیبهای کاربردی و وزن مناسب، از ویژگیهای مهم این دسته از لباسهای کار است. بنگاههایی که به این جزئیات توجه میکنند، معمولاً با افزایش سرعت انجام کار و کاهش خطاهای انسانی مواجه میشوند.
در بخش خدمات فروش و حتی برخی مشاغل اداری نیز از لباس کار استفاده میشود که نقش مهمی در ایجاد تصویر حرفهای از سازمان دارد. یونیفرمهای خدماتی، علاوه بر ایجاد هماهنگی ظاهری، اعتماد مشتریان را افزایش داده و حس نظم و مسئولیتپذیری را به مخاطب منتقل میکنند.
در برخی از مشاغل به دلیل ماهیت پرخطر آنها استفاده از لباس کارهای کاملاً تخصصی مانند لباس کار ضدحریق، ضد اسید، ضد الکتریسیته ساکن یا لباسهای ایمنی مخصوص مشاغل نفت، گاز و پتروشیمی بسیار اهمیت دارد. سرمایهگذاری در این نوع لباسها، مستقیماً با کاهش حوادث شغلی و هزینههای ناشی از آن در ارتباط است و از منظر اقتصادی کاملاً توجیهپذیر محسوب میشود.
مطالعات نشاندهنده این هستند کارکنانی که از لباس کار مناسب و استاندارد استفاده میکنند احساس راحتی و امنیت بیشتری در محیط کار خود دارند. این احساس امنیت باعث افزایش تمرکز فرد و کاهش خستگی جسمی و روانی میشود؛ در نتیجه بهرهوری نیروی انسانی به شکل قابل توجهی افزایش پیدا میکند. لباس کار یکدست و حرفهای، حس تعلق به سازمان را در کارکنان تقویت کرده و انگیزه آنها برای انجام بهتر وظایف را بالا میبرد.
در نگاه اول ممکن است تهیه لباس کار باکیفیت هزینه بر باشد؛ اما در بلند مدت این هزینه میتواند هزینههای بنگاههای اقتصادی را کاهش دهد. کاهش حوادث کاری، کمشدن مرخصیهای استعلاجی، افزایش عمر مفید لباس و کاهش نیاز به تعویض مداوم پوشش کارکنان، همگی از مزایای اقتصادی انتخاب صحیح لباس کار محسوب میشوند.
در فضای رقابتی امروز یکی از ارزشمندترین داراییهای هر بنگاه اقتصادی تصویر برند است که لباس کار یکدست، تمیز و متناسب با هویت بصری سازمان، نقش مهمی در شکلگیری این تصویر دارد. مشتریان و مراجعان، ناخودآگاه از ظاهر کارکنان، کیفیت خدمات و میزان حرفهای بودن سازمان را ارزیابی میکنند. به همین دلیل، بسیاری از شرکتهای موفق، طراحی لباس کار را بهعنوان بخشی از استراتژی برندینگ خود در نظر میگیرند.
انتخاب لباس کار مناسب کارکنان یک تصمیم صرفاً ظاهری یا کوتاه مدت نیست؛ بلکه یک انتخاب راهبردی در مدیریت منابع انسانی و هزینههای سازمانی به شمار میرود. برای خرید لباس کار مناسب باید به معیارهای زیر توجه داشت:
توجه به ماهیت فعالیت شغلی و شرایط محیط کار نخستین و مهمترین معیار در انتخاب لباس کار است. لباس کار مورد استفاده در یک کارخانه صنعتی با لباس کار کارکنان یک مجموعه خدماتی یا فروشگاهی تفاوت بسیاری دارد که باید در هنگام خرید در نظر گرفته شود.
لباس کار باید مطابق با استانداردهای ایمنی و بهداشت حرفهای طراحی و تولید شده باشد. استفاده از پارچههای ضدحریق، ضد الکتریسیته ساکن، مقاوم در برابر مواد شیمیایی یا دارای خاصیت تنفسپذیری، بسته به نوع شغل باید انتخاب شود.
بنگاههای اقتصادی که به این استانداردها توجه میکنند، نهتنها از بروز حوادث کاری جلوگیری میکنند، بلکه هزینههای ناشی از خسارتهای انسانی و حقوقی را نیز کاهش میدهند.
جنس پارچه یکی از عوامل تعیینکننده در طول عمر لباس کار است. لباس کار باکیفیت باید در برابر شستوشوی مداوم، سایش، پارگی و تغییر رنگ مقاوم باشد. استفاده از پارچههای نامرغوب، با اینکه در کوتاهمدت هزینه کمتری دارد، اما در بلندمدت موجب افزایش هزینههای جایگزینی و نارضایتی کارکنان خواهد شد. به همین دلیل بسیاری از کارشناسان توصیه میکنند که بنگاههای اقتصادی، کیفیت را بر قیمت ترجیح دهند.
راحتی لباس کار نقش مستقیمی در بهرهوری نیروی انسانی دارد. طراحی ارگونومیک، وزن مناسب، تهویه مطلوب و آزادی حرکت از جمله مواردی هستند که باید در هنگام انتخاب لباس کار آنها را در نظر گرفت.
یکی از چالشهای رایج در بنگاههای اقتصادی، عدم تناسب سایز لباس کار با اندام کارکنان است. استفاده از سایزبندی استاندارد و در صورت امکان، سفارشیسازی لباس کار از جمله مواردی است که باید در هنگام انتخاب لباس کار به آنها توجه داشت.
لباس کار میتواند بهعنوان یکی از ابزارهای برندینگ سازمانی مورد استفاده قرار گیرد. انتخاب رنگ، طراحی و حتی درج لوگوی شرکت روی لباس کار، باید با هویت بصری بنگاه اقتصادی هماهنگ باشد. این هماهنگی، علاوه بر ایجاد تصویر حرفهای در ذهن مشتریان، به تقویت حس تعلق و همبستگی در میان کارکنان کمک میکند.
برای اینکه لباس کار بتواند نقش مثبتی در بهبود عملکرد بنگاههای اقتصادی داشته باشد باید علاوه بر در نظر گرفتن معیارهای مهم در هنگام انتخاب لباس کار، به تولیدکننده لباس کار نیز توجه داشت. برای خرید لباس کار مناسب باید حتماً به سراغ تولیدکنندگان معتبری رفت که این محصول را با کیفیت بالا و با استانداردهای لازم به تولید میرسانند. خرید از این تولیدکنندگان است که میتواند باعث تضمین کیفیت شود و از هزینه کردن مجدد بنگاههای اقتصادی برای خرید لباس کار جلوگیری کند.
